Wednesday, February 23, 2022

नाणं...

      11 वाजायला अवघ्या 20 मिनिटांचा कालावधी राहिलेला तोवर अनाउन्समेंट झाली आज गाडी 2 तास उशीरा चालेल. हे ऐकल्यावरच कपाळावर आठ्या आणून तो हताश झाला. अर्थात तो पाश्चिम महाराष्ट्रतल्या मोठ्या रेल्वे स्टेशनवर आपल्या गाडीची वाट पहात बसला होता. गाडी लेट आहे समजल्यावर थोडा टाइमपास म्हणुन आपल्या जागेवरून तो उठला...

     फलाटावरून त्याच्या येरझारया चालू होत्या. तशी स्टेशनवर जेमतेम गर्दी होती, कोरोना मुळे असेल कदाचित ,रोजच्या सारखी रेलचेल अजूनही चालू झाली नव्हती. प्रत्येकाच्या पेहरावावरुन वेगवेगळ्या  परराज्यातील मानस दिसत होती. कोण मराठी, कोण कन्नड, तामिळ, हिंदी असा बोलत होता. म्हणतात ना भारतात प्रत्येक कोसा दीड-कोसाला माणसाची भाषा आणि वेषभूषा बदलते याच उत्तर उदाहरण म्हणून समजा.

     थोड लांब चालत गेल्यावर फलाट बदलायच्या शिडीच्या शेजारी एक मुलगा तसा काही फार मोठा नव्हता ,जेमतेम 10-12 ला असेल कदाचित , बूट पॉलिश करत बसला होता. याच्या पायातील बूट पाहून त्याने विचारले 'साहेब बूट पॉलिश करायचे का..? यावर त्याने प्रथमतः नकार दर्शवला पण त्याच फलाटावरून परत येताना त्याने आपला रोख त्याच्याकडे वळवला.

     याने स्वताचे बूट पॉलिश करून घेतले, पॉलिश केल्यावर बूट चमकू लागले होते. सेम आहे बर का... आपल्याला पण चमकायचे असेल तर कायम अपडेट राहील पाहिजे. असो, पैसे विचारताच त्याने 20 सांगितले तसे याने 10-10 रुपयाचे दोन नाणे खिशातून काढले आणि त्याला देणार तोवर त्याच्या हातून एक नाणे खाली पडले....त्यावर तो मुलगा काही फिल्मी अंदाजात म्हणाला "गीरे हुये पैसे में नही उठाता" म्हणजे ते दीवार पिक्चर मध्ये अमिताभ सर करतात ना तसे.

     यावर हा....अरे तुम्ही लोक पण ना,पिक्चर बघून बघून जगता वास्तवात तस काहीही नसत. तू म्हणतोस त्या पिक्चर मध्ये नंतर अमिताभ खूप मोठे होतात ते ही वाईट, चुकीच्या मार्गाने. तू सुद्धा अशीच स्वप्नं बघतोयस का...? याने आपले तत्त्वज्ञान पाजळायची संधी नाही सोडली.

     अरे साहेब माहीत आहे मला तो मुलगा बोलू लागला.. पिक्चर खरे नसतात म्हणून तर बागबान मधल्या अमिताभ सारख कोणी दत्तक घेईल म्हणून वाट न बघता मेहनत करतोय. सबंध दिवसात ईतक कमावतो की त्यामुळे माझ्या आईला दुसरीकडे कोणत काम कराव लागत नाही. त्याचबरोबर ओपन कॉलेज मधून बारावी सुद्धा करतो आहे.

     हे ऐकत असतानाच खाली पडलेल नाणे याने अलगद उचलून त्याच्या हातावर ठेवत हा म्हणाला...मला माहिती आहे तू जीवनात खूप प्रगती करशील कारण तुझ्याजवळ आई आहे आणि जिद्दही.....



-सुदन जाधव 

Tuesday, February 22, 2022

दैवत छत्रपती शिवाजी महाराज...

     नुकताच एक सिनेमा प्रदर्शित झाला, अखंड हिंदुस्तानचे श्रद्धास्थान, दैवत छत्रपती शिवाजी महाराज आणि त्यांचे शिलेदार यांच्यावर आधारित पन्हाळा ला घातलेल्या सिद्धी च्या विळख्यातून सुटून वीर शिवा काशिद (प्रतिशिवाजी) आणि 'घोडखिंडीत' अखेरच्या श्वासापर्यंत आणि रक्ताच्या शेवटच्या थेंबापर्यंत केलेली मावळ्यांची शर्त...

      तसा त्याला सिनेमा, सिरियल, वेब सिरीज पाहण्याच वेड कमीच. पण आपल्या आवडत्या विषयावर आधारित कोणता सिनेमा आला तर तो तसा आवर्जून पाहणारा. असाच दैनंदिन कामातून वेळ काढून त्याचे सिनेमा पहायला जायचे ठरले. रात्रीचे तिकीट बूक केल्यामुळे ऑफिस काम आवरून मस्त रात्रीचे जेवण आटपून तो सिनेमा पहायला गेला.

     सिनेमा पहायला शिवप्रेमींची गर्दी खूपच दिसत होती, बूकिंग विंडो वर खूप गर्दी होती. तिकीट खरेदीसाठी एकच झुंबड ,त्यातच एकटा ओरडला तिकीट संपले आणि त्याने हाऊसफुल्ल असा बोर्ड लावला आणि विंडो बंद झाली.याचे तिकीट अगोदरच बूक असल्यामुळे तिकीट घेण्याचा काही प्रश्नच नव्हता.

सिनेमा चालू झाला, महाराजांची एंट्री प्रथमदर्शनी झाली. प्रत्येक व्यक्तीने आपापले पात्र उत्तमरीत्या रंगवले होते. बाजी, फुलाजी रायजी ,बहिर्जी, शिवा, बांदल ईत्यादी....अर्ध्यावर सिनेमा येऊन पोहोचला होता उत्सुकता होती ती महाराजांच्या सलामत सुटकेची. आणि तो प्रसंग आलाच...

स्वराज्याचा तिसरा डोळा, बहिर्जी नाईक यांच्या उत्तम नियोजना प्रमाणे महाराज एका पालखीत बसुन तर दुसर्‍या पालखीत प्रति शिवाजी म्हणून ओळखला जाणारा सूदमुद शिवाजी महाराजांसारखा दिसणारा वीर शिवा काशिद बसणार होता.....एक पालखी विशाल गडाच्या दिशेने तर दुसरी सिद्धी ला गाफील ठेवण्यासाठी त्याच्याच रोखाने पालखी शिवा काशिद यांची... ज्या ठिकाणी त्या दोन पालख्यांचे रस्ते विभागनार होते तेथे महाराज पालखीतून खाली उतरले व शिवा काशिद यांना आपल्या सोबतच विशाल गडाकडे येण्यास आग्रही केले, परंतु....ऐकणार तो मावळा कसला, आपल्या राजावर जीव ओवाळून टाकायला मागेपुढे न पाहणारी... राजांना पाहून शिवा म्हणतो कसा... माझ अणि माझ्या कुळाच नशीब राजे, मी शिवाजी महाराज म्हणून मला मरण येणार ,यापेक्षा मोठ भाग्य आणि काय....     

या वाक्यावर याच्या अंगावर सर्रकन काटा उभा राहिला आणि तो आपल्या भूतकाळात हरवून गेला...

     असाच जेव्हा तो कॉलेज मध्ये शिक्षण घेत होता, तेव्हा तो काही महिने आपल्या पाहुण्याच्याकडे रहायचा. पावसाळ्याचे दिवस होते गणपतीचा सन/उत्सव तोंडावर होता. गावातच मोठा श्रीमंत गणेशोत्सव मंडळ होता. प्रत्येक वर्षी गणपतीच्या निमित्ताने आकर्षक सजावट, विद्युत रोषणाई बरोबर, देखावा असायचा. यावर्षी काहीतर ऐतिहासिक म्हणून प्रति शिवाजी महाराज आणि प्रति राणी लक्ष्मीबाई यांची घोड्यावरून भव्य मिरवणुकीचे आयोजन करण्यात आले होते. जवळ- जवळ पात्रांची निवड झाली होती....

दिवस उजाडला , सगळ्यांना ओढ लागली होती ती सायंकाळच्या मिरवणुकीची. बघता- बघता दुपार टळून रात्र होऊ लागली. आणि एकच धांदल उडाली. सगळेजण महाराजांची मिरवणूक म्हणून गावभर सडा, रांगोळ्या, रस्तावर फुलांची आरास करू लागले...

शिवाजी महाराजांचे ज्यानी पात्र केले होते त्यांना आवरण्याचे किवा मेकअप चेक काम याच्याकडे सोपवले होते....राजांचे सर्व अलंकार जडीत पोषाख आणला होता. मेकअप चे काम चालू झाले. तास उलटून गेला, लहान-लहान मुले गर्दी करून खिडकीतून डोकावून पाहत होती. मोठ्यांच्या येरझारया वाढत होत्या. लवकर आवरण्यासाठी याचा प्रयत्न चालू होता.

     अंगावर पोषाख चढवून झाला होता, चेहर्‍यावरचा मेक अप झालेला. राहिला होता तो फक्त डोक्यावर टोप चडवायचा. इतक्यात एकाने काही करेक्शन करता मेकअप चालू केला. तोवर याने नकळत पणे टोप आपल्या डोक्यावर चढवला आणि आरश्यात पाहू लागला आणि मानत विचार करू लागला की मी पण थोडफार महाराजांसारखे दिसतो का..? 

   कोणाची तर नजर याच्यावर पडली. आणि तो धावत आला तोवर याने टोप आपल्या डोक्यावरून काढला होता. धावत आलेल्या व्यक्तीने पुन्हा तो टोप डोक्यावर चढवायला लावला आणि आणि तो तसाच धावत जाऊन आणखीन काही 5-6 लोकांना घेऊन धावत परत आला . सगळे अवाक् झाले...म्हणजे पात्र करतोय एक, पण त्याच्यापेक्षा हा कितीपटीने तरी मिळतेजुळता दिसत होता महाराजांसारखा....सगळ्यांचा संगनमताने यालाच महाराज करायचे ठरले तसाच यांच्या डोळ्यातून आनंदाश्रूनी आपला मार्ग तेव्हाच मोकळा करून घेतला होता.... त्यादिवशी गावभर घोड्यावरून प्रति शिवाजी महाराज म्हणून राजांंची मिरवणूक निघाली सर्वानी राजांचे औक्षण केले. राजांच्या प्रति असणारे प्रेम सर्वाच्या चेहर्‍यावरून दिसत होते, लहान-मोठय़ा मुलांचा शिवाजी महाराज की जय हा जयघोष थांबत नव्हता. त्याला स्वताचे भान राहिले नव्हते सगळे ओरडत होते, पुढे लेझीम चा खेळ चालू होता. हे पाहून त्याची छाती फुगली होती.... आज तो, तो राहिला नव्हता त्याच्या रूपाने सर्वांना शिवाजी महाराजांचे दर्शन घडत होते...

     मित्रानो कित्तेक लहान मुलांना स्पाइडरमेन, शक्तिमान, सुपरमॅन, यांचे कपडे आवडतात आणि घेतात, घालतात पण शिवाजी महाराजांचा पोषाख जेव्हा अंगावर चडतो तेव्हा त्याचा आदर आणि आनंद काही वेगलाच असतो...

इतक्यात शिट्याच्या आणि जयघोषाच्या मोठ्या आवाजाने हा भानावर आला... पण यांच्या जीवनात अचानक पणे घडून आलेला आणि शिवाजी महाराज बनण्याचा योगायोग या जीवनात घडून गेला यावर त्याने देवाचे आभार आणि धन्यता मानली....



- सुदन जाधव 

Sunday, February 20, 2022

गरज...

      काळी-सकाळी दोघींच्या चांगल्याच गप्पा रंगल्या होत्या. गप्पा कसल्या हेच की काय चाललय, हा आणि होय इतकच तासभर चालू होत. त्यात आज शनिवार IT सेक्टर ला वीकेंड म्हणून शनिवार-रविवार ऑफ असतो. म्हणूनच कायतर यांच्या गप्पा काय थांबत नव्हत्या. त्यातच एकटीने शॉपिंग चा विषय काढला. विषय काढला रे काढला तसाच तिच्या नवर्‍याने एका कटाक्षाने तिच्याकडे पाहत तिरस्कार प्रति स्मायल दिली (आज आणि दिवाळी निघते वाटत...! असा मनाशीच बोलला असेल तो कदाचित). दोघी कुणाच्या तरी कार्यक्रम मध्ये जाण्यासाठी ड्रेसअप वर बोलत होत्या.

त्यात एकीने हिंट दिली...अमुक अमुक ठिकाणी ड्रेस छान मिळतात. तसाच मनात शॉपिंग चा इरादा पक्का करत कसातर करत यांचा कॉल संपला.

     नवर्‍याला लाडीगोडी लावत गाडी सुसाट निघाली ती शॉपिंग मॉलकडे. तिथे गेल्यावर खरच तिच्या मैत्रिणीने सांगितल्या प्रमाणे खूप मस्त आणि आकर्षक डिझायन मध्ये सर्व प्रकारचे ड्रेस तिथे उपलब्ध होते.त्यातला एक ड्रेस पसंद पडला तो होता 2000 रुपये चा. तसा काही महाग वैगेरे याचा काही प्रश्न नव्हता तिच्यासाठी. 

      पण बोलणार नाही मग तो नवरा कसला.... तिच्या नवर्‍याने मधेच एक टोमणा मारला- असा सेम ड्रेस तर आहे तुझ्याकडे मग आणि हा कशासाठी एक असताना? तसा त्याचा प्रश्न साहजिकच बरोबर होता कारण हिच्याकडे सेम ड्रेस होता. त्यावर ती बोलली सेम काय म्हणता डिझाईन बघा डिझाईन जरा वेगळी वाटत नाही तुम्हाला (यांच सर्व बोलण ड्रेस फायनल आणि बिलिंग काऊंटर वर चालू होत).

पण का कुणास ठाऊक तिने तो ड्रेस परत ठेवून दिला आणि ते दोघेही त्या मॉल मधून बाहेर पडले. 

बाहेर येत असताना दोघांच संभाषण चाललेलं होत. 

नवरा- अग, सेम ड्रेस होता तर दुसरा घ्यायची होतीस. 

ती- नको घेईन परत कधितरी.

नवरा- मनाला लावून नको घेऊ पण एक बोलू का?

ती- हो बोला ना. 

नवरा- आपल्या घरांमधे जी कामवाली काकी येतात त्यांना आपण महिन्याला 2000 रुपये देतो. म्हणजेच त्यांची 30 दिवसांच्या मेहनतीची कमाई 2000 रुपये आहे. आणि आपण पैसे आहेत म्हणून तेवढी रक्कम एका मिनिटात खर्च करत होतो. 

ती- अनुत्तरीत.....

     असचं चालत-चालत पार्किंग जवळ दोघेही पोहोचले. तिथे एक इसम सावलीला बसला होता. अंगावर जुनाट टीशर्ट तो ही मळलेला ,कुणीतरी दिलेला बरमुडा (बसत नसताना सुद्धा कंबरेला सुतळीच्या सहाय्याने बांधलेला होता).

     जवळ मोडकळीस आलेली सायकल त्यावर अडकवलेल्या 10-12 बोचक्या, अन्न असलेल्या प्लास्टिक पिशव्या. हे दोघे गाडी काढत असताना त्याने यांचेकडे पाहून काहीतर बोलणार तेवढ्यात ते गाडी चालू करून पुढे सुद्धा निघून गेले होते.पण हे त्या दोघांना सुद्धा ते जाणवलं होत की त्याला काहीतर बोलायच होत...

     त्यांनी क्षणाचाही विलंब न करता गाडी परत फिरवली आणि परत त्या इसमा जवळ पोहोचली. आणि विचारू लागले तुम्ही काही बोलणार होता का आमच्याशी...? तर त्यावर त्याने अचंबित करणारा प्रश्न केला...तुम्ही...या गावचे आहात का? यावर त्या दोघांनीही होकारार्थी मान डोलावली. नंतर त्याने सांगितले मी पण त्याच गावचा आहे. खोलवर विचारपूस केली असता तो त्यांचा गावाशेजारचा निघाला. ईथे इमारतीच्या शहरात मिळेल तिथे झाडलोट ईत्यादी काम करतो अस त्याने सांगितले....

थोड मनाला आणि गावाकडचा आपला माणूस म्हणून त्यांनी थोडी मदत म्हणून त्यांना काही पैसे देऊ केले पण त्याने ते नाकारले. (कष्ट केलेल्या हाताला फुकटचे घेणे कदाचित पटत नसावे). पण यांच्या हट्टापायी त्याने आणि मुलाप्रमाणे समजून घ्या अस बोलल्यावर त्याने ते स्विकारले.

     ते दोघेही तिथून निघाले...गाडी चालू झाली, रस्तावर धावू लागली. 20-25 मिनीट झाले पण दोघेही गप्प होते. 

कदाचित दोघेही मनातून खुश असतील कारण त्यांच्या पैशाचा अपव्यय टाळून एक नकळत चांगल काम त्यांच्या हातून सहजच घडून गेल होत....तिच्या चेहर्‍यावरचा आनंद ओसंडून वाहत होता, ती सांगू पण शकत नव्हती आणि काहीही नाही...कारण तिच्या 2000 रुपये चा एका गरजवंताला खूप फायदा आणि त्याचा माणसातला माणूस अजून जिवंत आहे यावर चा विश्वास अबाधित राहणार होता...

आपणही असच कोणतीही वस्तु घेताना काहीही न विचार करणारी लोकं... गरजवंत लोकांची भूक नाही समजू शकत. क्रुपया जमेल तेव्हढी मदत करत चला.कारण खाली हात आये थे हम खाली हात जायेगे....




- सुदन जाधव

सरत्या वर्षाला निरोप देताना...

      ए क वर्ष एका पुस्तका सारख असतं. नवीन वर्ष आणि नवीन पुस्तक, आणि पुस्तकातले प्रत्येक पान म्हणजे आपला रोजचा दिवस. पुस्तकातल प्रत्येक एक प...